KONFERENCJA PRASOWA

Christine Lagarde, prezes EBC
Luis de Guindos, wiceprezes EBC

Frankfurt nad Menem, 21 stycznia 2021

Szanowni Państwo, wspólnie z panem wiceprezesem mamy przyjemność powitać Państwa na naszej konferencji prasowej. Przedstawimy teraz wyniki dzisiejszego posiedzenia Rady Prezesów, na którym był także obecny wiceprzewodniczący wykonawczy Komisji Europejskiej Valdis Dombrovskis.

Rozpoczęcie kampanii szczepień w całej strefie euro to ważny moment w przezwyciężaniu trwającego kryzysu zdrowotnego. Jednak pandemia wciąż stanowi poważne zagrożenie zarówno dla zdrowia społeczeństwa, jak i dla gospodarek strefy euro i całego świata. Ponowny wzrost liczby zakażeń koronawirusem (COVID‑19) oraz rygorystyczne i przedłużające się obostrzenia wprowadzone w wielu krajach strefy euro zaburzają aktywność gospodarczą. Aktywność w sektorze przetwórstwa przemysłowego nadal trzyma się dobrze, ale w usługach mocno spada – chociaż nie tak bardzo jak podczas pierwszej fali pandemii w pierwszych miesiącach 2020. Produkt gospodarczy w czwartym kwartale 2020 według szacunków się skurczył, a nasilenie się pandemii rodzi pewne ryzyka spadkowe dla perspektyw krótkookresowych. W warunkach słabego popytu i znacznych niewykorzystanych mocy produkcyjnych na rynkach pracy i produktów inflacja wciąż jest bardzo niska. Napływające dane ogólnie potwierdzają naszą wcześniejszą ocenę ze scenariusza bazowego: silny wpływ pandemii na gospodarkę w krótkim okresie oraz długotrwałą słabość inflacji.

W tych warunkach, żeby w okresie pandemii utrzymać korzystne warunki finansowania dla wszystkich sektorów gospodarki, nadal konieczne są bodźce monetarne o znacznej skali. Pomogą one zmniejszyć niepewność i zwiększyć zaufanie, a tym samym pobudzą wydatki konsumpcyjne i inwestycje przedsiębiorstw i w ten sposób będą wzmacniać aktywność gospodarczą oraz chronić średniookresową stabilność cen. Jednocześnie wciąż występuje wysoka niepewność, dotycząca m.in. dynamiki pandemii i tempa masowych szczepień. Będziemy też nadal monitorować kształtowanie się kursu walutowego pod kątem potencjalnych skutków dla średniookresowych perspektyw inflacji. Ciągle jesteśmy gotowi odpowiednio dostosowywać wszystkie swoje narzędzia, żeby sprawić – w zgodzie z zadeklarowanym dążeniem do symetrii – że inflacja będzie stabilnie zmierzać do docelowego poziomu.

W tej sytuacji zdecydowaliśmy nadal utrzymać bardzo łagodne nastawienie naszej polityki pieniężnej.

Po pierwsze, Rada Prezesów postanowiła pozostawić podstawowe stopy procentowe EBC bez zmian. Oczekujemy, że stopy pozostaną na obecnym lub niższym poziomie, dopóki nie stwierdzimy, że perspektywy inflacji w horyzoncie czasowym naszych projekcji zdecydowanie zbliżają się do poziomu, który jest wystarczająco blisko, ale poniżej 2%, oraz że to zbliżenie konsekwentnie odzwierciedla się w dynamice inflacji bazowej.

Po drugie, będziemy kontynuować skup aktywów w ramach nadzwyczajnego programu zakupów w czasie pandemii (PEPP), na który przeznaczyliśmy łączną pulę 1850 mld euro. Zakupy netto aktywów w ramach programu PEPP będziemy prowadzić co najmniej do końca marca 2022, a w każdym razie dopóki Rada Prezesów nie uzna, że kryzysowa faza pandemii koronawirusa dobiegła końca.

Celem skupu w ramach tego programu jest utrzymanie korzystnych warunków finansowania w okresie pandemii. Skup będzie prowadzony elastycznie, odpowiednio do sytuacji na rynku oraz tak, żeby uniknąć zacieśnienia się warunków finansowania w sposób niespójny z przeciwdziałaniem spadkowemu oddziaływaniu pandemii na prognozowaną ścieżkę inflacji. Ponadto elastyczne kształtowanie z biegiem czasu struktury skupu pod względem klas aktywów i jurysdykcji będzie nadal wspierać płynną transmisję polityki pieniężnej. Jeżeli w horyzoncie czasowym zakupów netto w ramach programu PEPP uda się utrzymać korzystne warunki finansowania przy poziomie zakupów niższym od przewidzianej puli środków, nie trzeba będzie tej puli wykorzystywać w całości. Z drugiej strony będzie też możliwa jej rekalibracja, jeżeli okaże się to potrzebne do utrzymania korzystnych warunków finansowania, żeby przeciwdziałać negatywnemu wpływowi szoku spowodowanego pandemią na ścieżkę inflacji.

Spłaty kapitału z tytułu zapadających papierów wartościowych nabytych w ramach programu PEPP będziemy reinwestować co najmniej do końca 2023 roku. Tak czy inaczej, wygaszanie w przyszłości portfela PEPP będzie się odbywać w sposób kontrolowany, żeby nie zaburzać odpowiedniego nastawienia polityki pieniężnej.

Po trzecie, nadal będą prowadzone zakupy netto w ramach programu skupu aktywów (APP) na kwotę 20 mld euro miesięcznie. W dalszym ciągu przewidujemy, że miesięczne zakupy netto aktywów w ramach programu APP będą prowadzone tak długo, jak długo będzie to konieczne do wzmocnienia łagodzącego oddziaływania podstawowych stóp procentowych EBC, i że zakończą się krótko przed tym, jak zaczniemy podnosić te stopy.

Zamierzamy też w dalszym ciągu reinwestować – w całości – spłaty kapitału z tytułu zapadających papierów wartościowych nabytych w ramach programu APP jeszcze przez dłuższy czas po tym, jak zaczniemy podnosić podstawowe stopy procentowe EBC, a w każdym razie tak długo, jak długo będzie to konieczne do utrzymania korzystnych warunków płynnościowych i zdecydowanie łagodnej polityki pieniężnej.

Wreszcie, będziemy w dalszym ciągu dostarczać znaczną ilość płynności poprzez operacje refinansujące. W szczególności trzecia seria ukierunkowanych dłuższych operacji refinansujących (TLTRO III) w dalszym ciągu jest dla banków atrakcyjnym źródłem finansowania, wspierającym akcję kredytową na rzecz przedsiębiorstw i gospodarstw domowych.

Przedstawię teraz bardziej szczegółowo naszą ocenę sytuacji, poczynając od analizy ekonomicznej. Realny PKB strefy euro, który w pierwszym półroczu 2020 gwałtownie się skurczył, w trzecim kwartale mocno odbił: w ujęciu kwartalnym wzrósł o 12,4%, chociaż pozostał znacznie poniżej poziomu sprzed pandemii. Napływające dane gospodarcze, informacje z badań ankietowych i wskaźniki o wysokiej częstotliwości wskazują, że nawrót pandemii i związane z tym nasilenie obostrzeń prawdopodobnie spowodowały spadek aktywności w czwartym kwartale 2020 i należy się spodziewać, że będą się także odbijać na aktywności w pierwszym kwartale br. W sumie jest to zasadniczo zgodne ze scenariuszem bazowym najnowszych projekcji z grudnia 2020.

Sytuacja gospodarcza nadal kształtuje się różnie w poszczególnych sektorach. Nowe ograniczenia dotyczące społecznych interakcji i mobilności mocniej odbiły się na sektorze usług niż na przemyśle. Chociaż środki polityki fiskalnej nadal pomagają gospodarstwom domowym i firmom, to z uwagi na pandemię i jej konsekwencje dla zatrudnienia i dochodów konsumenci wciąż zachowują się z rezerwą. Z kolei słabsze bilanse przedsiębiorstw oraz niepewność co do perspektyw gospodarczych w dalszym ciągu wpływają niekorzystnie na inwestycje firm.

Co do widoków na przyszłość, rozpoczęcie w grudniu masowych szczepień pozwala z większą ufnością oczekiwać przezwyciężenia kryzysu zdrowotnego. Jednak osiągnięcie powszechnej odporności nie nastąpi tak szybko, a jednocześnie nie można wykluczyć dalszego pogorszenia się sytuacji epidemicznej. W średnim okresie ożywieniu gospodarczemu w strefie euro powinny sprzyjać korzystne warunki finansowania, ekspansywna polityka fiskalna oraz poprawianie się popytu w miarę znoszenia obostrzeń i ustępowania niepewności.

W sumie w bilansie ryzyk dla perspektyw wzrostu w strefie euro wciąż przeważają czynniki spadkowe, ale nie tak wyraźnie. Nowe informacje o perspektywach gospodarki światowej, zawarciu umowy o przyszłych relacjach między UE a Wielką Brytanią i rozpoczęciu kampanii szczepień brzmią optymistycznie, ale wciąż obecna pandemia i jej konsekwencje gospodarcze i finansowe nadal niosą ze sobą ryzyko spadkowe.

Roczna inflacja w strefie euro w grudniu pozostała bez zmian na poziomie −0,3%. Na podstawie dynamiki bieżących cen energii można się spodziewać, że w najbliższych miesiącach inflacja ogółem wzrośnie, do czego przyczyni się także koniec przejściowego obniżenia podatku VAT w Niemczech. Jednak bazowa presja cenowa prawdopodobnie pozostanie stłumiona z powodu słabego popytu, zwłaszcza w sektorach związanych z turystyką i podróżami, oraz niskiej presji płacowej i aprecjacji kursu euro. Kiedy wpływ pandemii wygaśnie, ożywienie popytu wspierane łagodną polityką pieniężną i fiskalną będzie w średnim okresie oddziaływać w kierunku wzrostu inflacji. Rynkowe i ankietowe wskaźniki długookresowych oczekiwań inflacyjnych pozostają niskie, chociaż te pierwsze nieco się podniosły.

W dziedzinie analizy monetarnej roczna dynamika podaży szerokiego pieniądza (agregatu M3) wzrosła z 10,5% w październiku 2020 do 11,0% w listopadzie, co było odzwierciedleniem ciągłego wzrostu depozytów. Do mocnej dynamiki M3 nadal przyczyniał się prowadzony przez Eurosystem skup aktywów, który pozostaje największym źródłem kreacji pieniądza. Głównym czynnikiem wzrostu szerokiego pieniądza w warunkach wciąż zwiększonej preferencji dla płynności w sektorze utrzymującym zasoby pieniężne oraz niskiego kosztu alternatywnego utrzymywania depozytów o najwyższej płynności w dalszym ciągu był wąski agregat M1.

Jeśli chodzi o finansowanie sektora prywatnego, akcja kredytowa dla przedsiębiorstw była umiarkowana, a w przypadku gospodarstw domowych pozostała stabilna. Miesięczny napływ kredytów do przedsiębiorstw niefinansowych w listopadzie był bardzo skromny, zgodnie z tendencją obserwowaną od końca lata. Jednocześnie roczna stopa wzrostu tych kredytów utrzymała się na zasadniczo niezmienionym poziomie 6,9%, ponieważ wciąż odzwierciedlała mocny wzrost akcji kredytowej z pierwszego półrocza. Roczna stopa wzrostu kredytów dla gospodarstw domowych pozostała w listopadzie ogólnie stabilna i wyniosła 3,1%, przy pokaźnym dodatnim saldzie miesięcznych przepływów kredytowych.

Z nowego badania ankietowego akcji kredytowej banków za czwarty kwartał 2020 wynika, że zaostrzyły się warunki udzielania kredytów dla firm. Głównym czynnikiem tego zaostrzenia było postrzeganie ryzyka przez banki jako wyższego, w warunkach ciągłej niepewności co do ożywienia gospodarczego oraz obaw o wiarygodność kredytobiorców. Badane banki zgłosiły także spadek popytu na kredyty ze strony firm w czwartym kwartale. Ponadto badanie wskazało, że w czwartym kwartale ponownie wzrósł popyt netto na kredyty mieszkaniowe ze strony gospodarstw domowych, mimo dalszego zaostrzania warunków udzielania kredytów.

W ujęciu ogólnym zastosowane przez nas środki w połączeniu z rozwiązaniami przyjętymi przez rządy krajowe i inne instytucje europejskie pozostają niezbędne do utrzymania warunków udzielania kredytów bankowych i dostępu do finansowania, zwłaszcza w przypadku podmiotów najbardziej poszkodowanych wskutek pandemii.

Podsumowując, zestawienie wyników analizy ekonomicznej z sygnałami płynącymi z analizy monetarnej potwierdziło, że wsparcie aktywności gospodarczej i zdecydowanego zbliżania się inflacji do poziomu poniżej, ale blisko 2% w średnim okresie wymaga bardzo łagodnej polityki pieniężnej.

Jeśli chodzi o politykę fiskalną, wobec gwałtownego kurczenia się gospodarki strefy euro nadal konieczne są ambitne i skoordynowane działania fiskalne. W tym zakresie – ze względu na słabość popytu wśród firm i gospodarstw domowych, związaną z pogarszaniem się sytuacji epidemicznej i nasilaniem obostrzeń – wskazane jest utrzymanie pomocy ze strony krajowej polityki fiskalnej. Jednocześnie środki fiskalne wprowadzane w związku z pandemią powinny nadal być tymczasowe i jak najmocniej ukierunkowane. Istotnym wsparciem finansowym są przyjęte przez Radę Europejską trzy rodzaje zabezpieczeń: dla pracowników, firm i rządów.

Rada Prezesów uznaje kluczową rolę pakietu Next Generation EU i podkreśla, że należy go niezwłocznie uruchomić. Wzywa państwa członkowskie do przyspieszenia procesu ratyfikacji, do szybkiego ukończenia planów odbudowy i wzmacniania odporności oraz do kierowania środków na produktywne wydatki publiczne, przy jednoczesnym wdrażaniu polityki strukturalnej nastawionej na zwiększanie wydajności. Wtedy program Next Generation EU może pomóc osiągnąć szybsze, mocniejsze i bardziej równomierne ożywienie oraz zwiększyć odporność i potencjał wzrostowy gospodarek państw członkowskich, co korzystnie wpłynie na skuteczność polityki pieniężnej w strefie euro. Taka polityka strukturalna jest szczególnie ważna dla uporania się z przewlekłymi słabościami strukturalnymi i instytucjonalnymi oraz przyspieszenia transformacji ekologicznej i transformacji cyfrowej.

Teraz odpowiemy na Państwa pytania.

Dosłowny tekst przyjęty przez Radę Prezesów znajduje się w wersji angielskiej.