Etyka zawodowa

EBC konsekwentnie upowszechnia rzetelność zawodową, zasady dobrego zarządzania i najwyższe standardy etyczne.

Osoby pełniące wysokie funkcje w EBC i jego pracownicy wykonują swoje obowiązki bezstronnie i rzetelnie, a ich zachowanie przystaje do charakteru instytucji unijnej, jaką jest EBC.

Znaczenie etyki w EBC

Zasady i reguły rządzące naszym postępowaniem są zawarte w zasadach etyki zawodowej dla pracowników oraz kodeksie postępowania dla osób pełniących wysokie funkcje (zwanych w nim „pracownikami wysokiego szczebla”).

• Zasady etyki zawodowej EBC
• Część 0 Regulaminu pracowniczego EBC dotycząca zasad etyki zawodowej (zmieniona)
• Kodeks postępowania dla pracowników wysokiego szczebla EBC

Konflikty interesów

Za najważniejszy standard etyki zawodowej należy uznać zarządzanie konfliktami interesów. Wiąże się on bezpośrednio z rzetelnością, która jest jedną z naszych wartości organizacyjnych, oraz leży u podstaw wielu zasad etyki. W tych zasadach wskazano reguły i normy postępowania, które mają zapobiec sytuacjom mogącym rodzić konflikt interesów lub choćby jego domniemanie. Osoby pełniące wysokie funkcje w EBC i jego pracownicy winni bowiem wykonywać swoje obowiązki zawodowe w sposób bezstronny i obiektywny.

Przyjmowanie prezentów i korzystanie z gościnności

Żeby nie powstało nawet domniemanie konfliktu interesów, pracownikom z zasady nie wolno przyjmować żadnych korzyści z tytułu swojego zatrudnienia w EBC. Ta zasada dotyczy przede wszystkim kontaktów z sektorem prywatnym, nadzorowanymi bankami oraz obecnymi lub potencjalnymi kontrahentami EBC. Odnosi się do wszelkich korzyści, bez względu na ich naturę, w tym prezentów i gościnności.

Osoby pełniące wysokie funkcje w EBC także muszą przestrzegać zasad niezależności i bezstronności oraz unikać konfliktu interesów wynikającego z przyjmowania korzyści. Jednak z racji swojego statusu i funkcji mogą w określonym zakresie korzystać z gościnności i otrzymywać skromne upominki.

Działalność zewnętrzna

Pracownicy EBC, którzy chcą podjąć dodatkową działalność o charakterze zawodowym lub wykraczającą poza standardowo rozumianą rekreację, muszą uzyskać na to zezwolenie, co ma zagwarantować, że ta działalność nie spowoduje konfliktu interesów.

Osoby pełniące wysokie funkcje w EBC składają co roku deklarację interesów, w której wykazują wszelkie działania zewnętrzne, jakie wykonywały zawodowo lub prywatnie.

Po opuszczeniu EBC

Po odejściu z EBC osoby pełniące wysokie funkcje i pracownicy muszą niekiedy odczekać pewien czas przed podjęciem nowej pracy. Karencja w zatrudnieniu, która ma zapobiegać bezpośredniemu przechodzeniu pracowników z sektora publicznego do prywatnego, zależy od funkcji, jaką pełnili oni w EBC. To ograniczenie dotyczy zwłaszcza kierownictwa i pracowników nadzoru bankowego – dla nich okres karencji może wynosić nawet dwa lata.

Ponadto po odejściu z EBC osoby pełniące wysokie funkcje i pracownicy w dalszym ciągu pozostają związani tajemnicą służbową. Nie mogą ujawniać żadnych niepublicznych informacji, z którymi zetknęli się w trakcie wykonywania obowiązków służbowych. Przez określony okres po opuszczeniu EBC osoby pełniące wysokie funkcje i pracownicy podlegają także wyrywkowym kontrolom przestrzegania przepisów dotyczących prywatnych transakcji finansowych.

Przetargi

Pracownicy winni prowadzić przetargi obiektywnie, neutralnie, przejrzyście i sprawiedliwie oraz zgodnie z odpowiednimi przepisami. Oczekuje się od nich także unikania i zgłaszania konfliktów interesów. W tym celu pracownicy uczestniczący w postępowaniach przetargowych składają oświadczenie, że rozumieją zasady dotyczące konfliktu interesów i że w relacjach z potencjalnymi oferentami taki konflikt nie występuje.

Rekrutacja

Jednym z elementów procedur rekrutacji jest ocena kandydatów pod kątem potencjalnego konfliktu interesów, który mógłby wynikać z ich poprzedniej pracy lub osobistych powiązań z osobami obecnie zatrudnionymi w EBC.

Kontakty z podmiotami zewnętrznymi

Pracownicy i osoby pełniące wysokie funkcje w EBC muszą w rozważny i przejrzysty sposób podchodzić do tego, z kim i kiedy się spotykają oraz co mówią publicznie. Powinni stosować się do zasad przewodnich i odpowiednich regulaminów dotyczących wystąpień publicznych i udziału w spotkaniach.

W duchu przejrzystości i odpowiedzialności regularnie publikuje się służbowe kalendarze członków Rady Prezesów, Zarządu i Rady ds. Nadzoru.

• Publiczny rejestr dokumentów: kalendarze członków Zarządu
• Kalendarze przewodniczącego i wiceprzewodniczącego Rady ds. Nadzoru oraz członków Rady ds. Nadzoru z ramienia EBC

Kalendarze pozostałych członków Rady Prezesów i Rady ds. Nadzoru można znaleźć na stronach odpowiednich krajowych banków centralnych lub organów nadzoru.

Prywatne operacje finansowe

Pracownikom i osobom pełniącym wysokie funkcje w EBC nie wolno wykorzystywać informacji poufnych do zawierania prywatnych transakcji finansowych ani do udzielania porad dotyczących takich transakcji. EBC wprowadził rygorystyczne i szczegółowe zasady w sprawie prywatnych transakcji finansowych. Należą do nich wytyczne dotyczące zgłaszania numerów kont bankowych oraz występowania o zezwolenie na zawarcie transakcji. Ściśle pilnuje się, czy te zasady są przestrzegane.

Prywatne transakcje finansowe osób pełniących wysokie funkcje podlegają szczegółowym ograniczeniom co do rodzajów aktywów, w które można inwestować. Określono także minimalny roczny okres posiadania dla wszystkich rodzajów aktywów oraz dodatkowe wymogi w zakresie przejrzystości transakcji.

Kwestie etyczne na wszystkich szczeblach

Przestrzeganie zasad etyki jest indywidualnym obowiązkiem osób pełniących wysokie funkcje w EBC i wszystkich jego pracowników. Właściwe i spójne stosowanie tych zasad wymaga dobrze działających mechanizmów i procedur w zakresie monitorowania zachowań oraz składania informacji.

Osoby pełniące wysokie funkcje są zobowiązane do składania:

• deklaracji zgodności, czyli oświadczenia, że przestrzegają kodeksu postępowania,
  
• deklaracji interesów, w której podają informacje o wcześniejszej działalności zawodowej, działalności prywatnej oraz interesach finansowych,
  
• od 2024 – nowego załącznika do deklaracji interesów, zawierającego wykaz wszystkich prywatnych transakcji finansowych za ostatni rok kalendarzowy.

Deklaracje członków Rady Prezesów EBC i Rady ds. Nadzoru:

• Publiczny rejestr dokumentów: deklaracje członków Rady Prezesów EBC
• Deklaracje członków Rady ds. Nadzoru

Żeby jeszcze bardziej scementować zasady etyki zawodowej, wprowadzono wzmocniony mechanizm zgłaszania naruszeń, który pozwala pracownikom anonimowo informować o nieprawidłowościach.

Ważną rolę w zapewnianiu przestrzegania zasad etycznych odgrywają dwa organy:

Komitet ds. Etyki

Komitet ds. Etyki doradza osobom pełniącym wysokie funkcje w EBC oraz pilnuje odpowiedniego i spójnego stosowania zasad etyki zawodowej.

W skład komitetu wchodzą trzy osoby spoza EBC, które cieszą się znakomitą reputacją, których niezależność nie budzi wątpliwości i które doskonale rozumieją zadania, cele i system zarządzania EBC, Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC), Eurosystemu i europejskiego nadzoru bankowego. Są to: Erkki Liikanen (przewodniczący), Virginia Canter i Pervenche Berès.

• Decyzja Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2015/433 z dnia 17 grudnia 2014 r. w sprawie ustanowienia Komitetu ds. Etyki i jego regulaminu (EBC/2014/59)

Biuro ds. Zgodności i Ładu Wewnętrznego

Biuro ds. Zgodności i Ładu Wewnętrznego doradza pracownikom EBC, zwiększa ich świadomość w kwestiach etycznych oraz pilnuje przestrzegania zasad etyki zawodowej.

Regularnie prowadzi szkolenia dla pracowników, żeby tłumaczyć, dlaczego potrzebne są zasady etyki, i budować w EBC odpowiednią kulturę etyczną. Pomaga to pracownikom poznać i przyswoić sobie swoje powinności w tym zakresie oraz rozumować, reagować i podejmować decyzje zgodnie z zasadami etyki.

Znaczenie etyki dla Eurosystemu i europejskiego nadzoru bankowego

W ostatnich latach, zwłaszcza odkąd działa europejski nadzór bankowy, rośnie w społeczeństwie świadomość znaczenia etyki zawodowej i właściwego zarządzania organizacją (tzw. ładu korporacyjnego). W świetle tej zwiększonej świadomości i uwagi publicznej Rada Prezesów stwierdziła, że aby ograniczać ryzyko dla reputacji i chronić wiarygodność EBC, ESBC, Eurosystemu i europejskiego nadzoru bankowego, należy stworzyć odpowiednią i wspólną kulturę etyczną.

Wyznaczyła zatem standardy etyczne dla wszystkich banków centralnych z Eurosystemu oraz dla europejskiego nadzoru bankowego. Dotyczą one w szczególności zapobiegania nieuprawnionemu wykorzystywaniu informacji poufnych, zarządzania konfliktami interesów oraz przyjmowania prezentów i korzystania z gościnności.

• Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2021/2253 z dnia 2 listopada 2021 r. określające zasady etyki Eurosystemu (EBC/2021/49) (wersja przekształcona)
  
• Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2021/2256 z dnia 2 listopada 2021 r. określające zasady etyki Jednolitego Mechanizmu Nadzorczego (EBC/2021/50) (wersja przekształcona)
  

W dalszym rozwijaniu i ujednolicaniu standardów etyki i zgodności (tzw. compliance) na podstawie zdobytego doświadczenia pomaga Komitet ds. Etyki i Zgodności złożony z najwyższych rangą osób odpowiedzialnych za te zagadnienia w Eurosystemie i europejskim nadzorze bankowym.