KONFERENCJA PRASOWA

Christine Lagarde, prezes EBC
Luis de Guindos, wiceprezes EBC

Frankfurt nad Menem, 10 czerwca 2021

Szanowni Państwo, wspólnie z panem wiceprezesem mamy przyjemność powitać Państwa na naszej konferencji prasowej. Przedstawimy teraz wyniki posiedzenia Rady Prezesów, na którym obecny był także wiceprzewodniczący wykonawczy Komisji Europejskiej Valdis Dombrovskis.

Po spadku z pierwszego kwartału bieżącego roku gospodarka strefy euro stopniowo znów się otwiera, w miarę jak poprawia się sytuacja epidemiczna i kampania szczepień zdecydowanie posuwa się naprzód. Najnowsze dane sygnalizują odbicie aktywności w sektorze usług i nadal dynamiczny wzrost w przetwórstwie przemysłowym. Oczekujemy, że wraz ze znoszeniem kolejnych ograniczeń aktywność gospodarcza w drugim półroczu przyspieszy. Istotnymi czynnikami wspierającymi ożywienie będą wzrost wydatków konsumpcyjnych, mocny popyt światowy oraz łagodna polityka fiskalna i pieniężna. Jednocześnie nadal występuje niepewność, jako że perspektywy gospodarcze na najbliższy okres ciągle zależą od dalszego przebiegu pandemii i od reakcji gospodarki po odmrożeniu. Inflacja w ostatnich miesiącach przyspieszyła, głównie z powodu efektu bazy, czynników przejściowych oraz wzrostu cen energii. Oczekuje się, że w drugim półroczu jeszcze się podniesie, po czym wraz z wygasaniem czynników przejściowych zacznie spadać. Nasze nowe projekcje eksperckie wskazują na stopniowy wzrost bazowej presji inflacyjnej w całym horyzoncie projekcji, chociaż pozostaje ona niewielka z powodu nadal dużej skali niewykorzystanych mocy produkcyjnych, która w horyzoncie projekcji będzie maleć powoli. Oczekuje się, że inflacja ogółem w całym horyzoncie projekcji będzie poniżej poziomu docelowego.

Utrzymanie przez cały okres pandemii korzystnych warunków finansowania pozostaje konieczne do zmniejszenia niepewności i zwiększenia zaufania, a tym samym – pobudzenia aktywności gospodarczej i ochrony średniookresowej stabilności cen. Warunki finansowania firm i gospodarstw domowych od naszego marcowego posiedzenia monetarnego pozostały ogólnie stabilne. Ponownie wzrosły natomiast rynkowe stopy procentowe. Wzrost tych stóp częściowo odzwierciedla poprawę perspektyw gospodarczych, ale jeśli się utrzyma, może przełożyć się na zacieśnienie warunków finansowania w szerszej skali, dotykające całą gospodarkę. Takie zacieśnienie byłoby przedwczesne i stanowiłoby zagrożenie dla obecnego ożywienia gospodarczego i perspektyw inflacji.

W tej sytuacji Rada Prezesów postanowiła utrzymać bardzo łagodne nastawienie swojej polityki pieniężnej.

Utrzymujemy podstawowe stopy procentowe EBC bez zmian. Oczekujemy, że stopy pozostaną na obecnym lub niższym poziomie, dopóki nie stwierdzimy, że perspektywy inflacji w horyzoncie czasowym naszych projekcji zdecydowanie zbliżają się do poziomu, który jest wystarczająco blisko, ale poniżej 2%, oraz że to zbliżenie konsekwentnie odzwierciedla się w dynamice inflacji bazowej.

Będziemy w dalszym ciągu prowadzić zakupy netto aktywów w ramach nadzwyczajnego programu zakupów w czasie pandemii (PEPP), na który przeznaczyliśmy łączną pulę 1850 mld euro, co najmniej do końca marca 2022, a w każdym razie dopóki Rada Prezesów nie uzna, że kryzysowa faza pandemii dobiegła końca. Na podstawie wspólnej oceny warunków finansowania i perspektyw inflacji Rada Prezesów oczekuje, że przez najbliższy kwartał zakupy netto w ramach programu PEPP będą prowadzone w znacznie szybszym tempie niż w pierwszych miesiącach bieżącego roku.

Skup będziemy prowadzić elastycznie, odpowiednio do sytuacji na rynku oraz tak, żeby uniknąć zacieśnienia się warunków finansowania w stopniu niespójnym z przeciwdziałaniem spadkowemu oddziaływaniu pandemii na prognozowaną ścieżkę inflacji. Ponadto elastyczne kształtowanie z biegiem czasu struktury skupu pod względem klas aktywów i jurysdykcji będzie nadal wspierać płynną transmisję polityki pieniężnej. Jeżeli w horyzoncie czasowym zakupów netto w ramach programu PEPP uda się utrzymać korzystne warunki finansowania przy poziomie zakupów niższym od przewidzianej puli środków, nie trzeba będzie tej puli wykorzystywać w całości. Z drugiej strony będzie też możliwa jej rekalibracja, jeżeli okaże się to potrzebne do utrzymania korzystnych warunków finansowania, żeby przeciwdziałać negatywnemu wpływowi szoku spowodowanego pandemią na ścieżkę inflacji.

Będziemy w dalszym ciągu reinwestować spłaty kapitału z tytułu zapadających papierów wartościowych nabytych w ramach programu PEPP co najmniej do końca 2023. Tak czy inaczej, wygaszanie w przyszłości portfela PEPP będzie się odbywać w sposób kontrolowany, żeby nie zaburzać odpowiedniego nastawienia polityki pieniężnej.

Nadal będziemy prowadzić zakupy netto w ramach programu skupu aktywów (APP) na kwotę 20 mld euro miesięcznie. W dalszym ciągu przewidujemy, że miesięczne zakupy netto aktywów w ramach programu APP będą prowadzone tak długo, jak długo będzie to konieczne do wzmocnienia łagodzącego oddziaływania podstawowych stóp procentowych EBC, i że zakończą się krótko przed tym, jak zaczniemy podnosić te stopy.

Zamierzamy też w dalszym ciągu reinwestować w całości spłaty kapitału z tytułu zapadających papierów wartościowych nabytych w ramach programu APP jeszcze przez dłuższy czas po tym, jak zaczniemy podnosić podstawowe stopy procentowe EBC, a w każdym razie tak długo, jak długo będzie to konieczne do utrzymania korzystnych warunków płynnościowych i zdecydowanie łagodnej polityki pieniężnej.

Wreszcie, będziemy w dalszym ciągu dostarczać znaczną ilość płynności poprzez operacje refinansujące. Środki pozyskane przez banki w trzeciej serii ukierunkowanych dłuższych operacji refinansujących (TLTRO III) odgrywają kluczową rolę w podtrzymaniu akcji kredytowej na rzecz przedsiębiorstw i gospodarstw domowych.

Zastosowane przez nas środki pomagają utrzymać korzystne warunki finansowania dla wszystkich sektorów gospodarki, co jest konieczne do trwałego ożywienia gospodarczego i ochrony stabilności cen. Będziemy także nadal monitorować kształtowanie się kursu walutowego pod kątem potencjalnych skutków dla średniookresowych perspektyw inflacji. Jesteśmy gotowi odpowiednio dostosowywać wszystkie swoje narzędzia, żeby sprawić – w zgodzie z zadeklarowanym dążeniem do symetrii – że inflacja będzie stabilnie zmierzać do docelowego poziomu.

Przedstawię teraz bardziej szczegółowo naszą ocenę sytuacji, poczynając od analizy ekonomicznej. W pierwszym kwartale bieżącego roku realny PKB strefy euro ponownie się obniżył – o 0,3% – i był o 5,1% niższy niż przed pandemią w czwartym kwartale 2019. Badania ankietowe przeprowadzone wśród firm i konsumentów oraz wskaźniki o wysokiej częstotliwości wskazują na znaczną poprawę aktywności w drugim kwartale.

Z badań ankietowych przedsiębiorstw wynika, że aktywność w sektorze usług mocno się ożywia wraz ze spadkiem liczby zakażeń, pozwalającym na stopniową normalizację usług wymagających bliskiego kontaktu z innymi ludźmi. Przetwórstwo przemysłowe trzyma się mocno, do czego przyczynia się silny popyt światowy, chociaż w najbliższym czasie aktywność w przemyśle mogą nieco hamować zatory po stronie podażowej. Wskaźniki zaufania konsumentów się poprawiają, co pozwala się spodziewać mocnego odbicia spożycia prywatnego w nadchodzącym okresie. Inwestycje przedsiębiorstw wykazują odporność mimo słabszych bilansów firm i wciąż niepewnych perspektyw gospodarczych.

Oczekujemy, że w drugim półroczu 2021 dynamika wzrostu będzie nadal szybko się poprawiać w miarę dalszego luzowania ograniczeń dzięki postępom akcji szczepień. W średnim okresie ożywienie gospodarcze w strefie euro powinno być pobudzane przez mocniejszy popyt światowy i wewnętrzny, a także przez dalsze wsparcie ze strony polityki zarówno pieniężnej, jak i fiskalnej.

Taka ocena jest zasadniczo zgodna z bazowym scenariuszem projekcji makroekonomicznych ekspertów Eurosystemu dla strefy euro z czerwca 2021. Według tych projekcji roczna dynamika realnego PKB ma wynieść 4,6% w 2021, 4,7% w 2022 oraz 2,1% w 2023. W porównaniu z projekcjami makroekonomicznymi ekspertów EBC z marca 2021 perspektywy aktywności gospodarczej na lata 2021 i 2022 zostały zrewidowane w górę, a na rok 2023 pozostały niezmienione.

Naszym zdaniem pro- i antywzrostowe czynniki ryzyka w strefie euro w sumie się równoważą. Z jednej strony można przewidywać jeszcze silniejsze ożywienie z uwagi na bardziej optymistyczne perspektywy popytu światowego oraz nadspodziewanie szybkie zmniejszanie się oszczędności gospodarstw domowych po zniesieniu ograniczeń dotyczących kontaktów osobistych i podróży. Z drugiej strony jednak trwająca pandemia, w tym rozprzestrzenianie się mutacji wirusa, oraz jej implikacje dla warunków gospodarczych i finansowych pozostają źródłem ryzyka spadkowego.

Według szybkich danych Eurostatu roczna inflacja w strefie euro wzrosła z 1,3% w marcu 2021 do 1,6% w kwietniu i 2,0% w maju. Wynikało to głównie z mocnego wzrostu inflacji cen energii – odzwierciedlającego zarówno mocny dodatni efekt bazy, jak i przyrosty miesięczne – a w mniejszym stopniu z niewielkiego wzrostu inflacji cen nieenergetycznych wyrobów przemysłowych. Bliżej jesieni inflacja ogółem prawdopodobnie jeszcze się zwiększy, przede wszystkim z powodu zakończenia tymczasowej obniżki podatku VAT w Niemczech. Oczekuje się, że na początku przyszłego roku inflacja ponownie spadnie w związku z wygaśnięciem czynników przejściowych i wyhamowaniem dynamiki światowych cen energii.

Przewidujemy, że w tym roku bazowa presja inflacyjna nieco się wzmocni z powodu przejściowych ograniczeń podażowych oraz odbicia popytu wewnętrznego. Niemniej presja cenowa prawdopodobnie pozostanie ogólnie niewielka, m.in. wskutek słabej presji płacowej (w warunkach wciąż znacznej skali niewykorzystanych mocy produkcyjnych) oraz aprecjacji kursu euro.

Kiedy wpływ pandemii wygaśnie, zmniejszanie wysokiego obecnie poziomu niewykorzystanych mocy produkcyjnych, wspierane łagodną polityką pieniężną i fiskalną, będzie w średnim okresie przyczyniać się do stopniowego wzrostu inflacji bazowej. Rynkowe i ankietowe wskaźniki długookresowych oczekiwań inflacyjnych pozostają niskie, chociaż te pierwsze ciągle rosną.

Taka ocena jest zasadniczo zgodna ze scenariuszem bazowym projekcji makroekonomicznych ekspertów Eurosystemu dla strefy euro z czerwca 2021. W tym scenariuszu roczna inflacja ma wynieść 1,9% w 2021, 1,5% w 2022 oraz 1,4% w 2023. W porównaniu z projekcjami makroekonomicznymi ekspertów EBC z marca 2021 perspektywy inflacji na 2021 i 2022 zostały zrewidowane w górę, głównie z powodu czynników przejściowych i wyższej inflacji cen energii. Perspektywy na 2023 pozostały niezmienione, jako że wzrost inflacji bazowej znosi się w większości z przewidywanym spadkiem inflacji cen energii. Inflacja HICP z wyłączeniem cen energii i żywności według projekcji zwiększy się z 1,1% w 2021 do 1,3% w 2022 i 1,4 w 2023, czyli w całym horyzoncie projekcji wypada wyżej niż w rundzie marcowej.

W dziedzinie analizy monetarnej roczna dynamika podaży szerokiego pieniądza (agregatu M3) w kwietniu 2021 obniżyła się do 9,2%, po odczytach 10,0% w marcu i 12,3% w lutym. Spadek w marcu i kwietniu był spowodowany m.in. mocnym ujemnym efektem bazy, gdyż roczna dynamika przestaje obejmować znaczny napływ środków odnotowany w początkowej fazie kryzysu wywołanego pandemią. Ten spadek jest także odzwierciedleniem pewnego osłabienia dynamiki krótkookresowej, wynikającego głównie ze słabszego wzrostu depozytów gospodarstw domowych i firm w kwietniu oraz mniejszego zapotrzebowania na płynność w związku z poprawą sytuacji epidemicznej. Największym źródłem kreacji pieniądza nadal jest prowadzony przez Eurosystem skup aktywów. Głównym czynnikiem wzrostu podaży szerokiego pieniądza pozostaje wąski agregat M1, choć jego dynamika także maleje. Jego duży udział jest spójny z wciąż zwiększoną preferencją dla płynności w sektorze utrzymującym zasoby pieniężne oraz niskim kosztem alternatywnym utrzymywania depozytów o najwyższej płynności.

Roczna dynamika kredytów dla sektora prywatnego w kwietniu obniżyła się do 3,2%, po odczytach 3,6% w marcu i 4,5% w lutym. Było to wypadkową przeciwstawnych dynamik kredytów dla przedsiębiorstw niefinansowych i kredytów dla gospodarstw domowych. Roczna dynamika kredytów dla przedsiębiorstw w kwietniu obniżyła się do 3,2%, po odczytach 5,3% w marcu i 7,0% w lutym. Jej spadek odzwierciedla znaczny ujemny efekt bazy oraz pewne przesunięcie kreacji kredytów z kwietnia na marzec. Roczna dynamika kredytów dla gospodarstw domowych w kwietniu wzrosła do 3,8%, po odczytach 3,3% w marcu i 3,0% w lutym, pod wpływem znacznych przepływów miesięcznych i dodatniego efektu bazy.

W ujęciu ogólnym zastosowane przez nas środki w połączeniu z rozwiązaniami przyjętymi przez rządy krajowe i inne instytucje europejskie pozostają niezbędne do utrzymania warunków udzielania kredytów bankowych i dostępu do finansowania, zwłaszcza w przypadku podmiotów najbardziej poszkodowanych wskutek pandemii.

Podsumowując, zestawienie wyników analizy ekonomicznej z sygnałami płynącymi z analizy monetarnej potwierdziło, że wsparcie aktywności gospodarczej i zdecydowanego zbliżania się inflacji do poziomu poniżej, ale blisko 2% w średnim okresie wymaga bardzo łagodnej polityki pieniężnej.

Jeśli chodzi o politykę fiskalną, kluczową sprawą nadal jest jej ambitne i skoordynowane nastawienie, jako że przedwczesne wycofanie wsparcia fiskalnego groziłoby osłabieniem ożywienia i spotęgowaniem długofalowych śladów odciśniętych na gospodarce przez kryzys. Należy utrzymać niezbędne i szybkie wsparcie ze strony krajowej polityki fiskalnej dla firm i gospodarstw domowych najbardziej narażonych na skutki trwającej pandemii i związanych z nią obostrzeń. Jednocześnie środki fiskalne powinny z jednej strony pozostać tymczasowe i antycykliczne, a z drugiej – być wystarczająco ukierunkowane, żeby skutecznie wyeliminować słabości i doprowadzić do szybkiego ożywienia gospodarczego w strefie euro. Istotnym wsparciem finansowym są trzy rodzaje zabezpieczeń – dla pracowników, firm i rządów – przyjęte przez Radę Europejską.

Rada Prezesów ponownie podkreśla kluczową rolę pakietu Next Generation EU. Wzywa państwa członkowskie do wykorzystywania środków w sposób produktywny, czemu powinna towarzyszyć polityka strukturalna ukierunkowana na poprawę wydajności. W takich warunkach program Next Generation EU pomoże osiągnąć szybsze, mocniejsze i bardziej równomierne ożywienie oraz zwiększyć odporność i potencjał wzrostowy gospodarek państw członkowskich. Dzięki temu program ten korzystnie wpłynie na skuteczność polityki pieniężnej w strefie euro. Taka polityka strukturalna jest szczególnie ważna dla poprawy struktur gospodarczych i rozwiązań instytucjonalnych oraz przyspieszenia transformacji ekologicznej i transformacji cyfrowej.

Teraz odpowiemy na Państwa pytania.

Dosłowny tekst przyjęty przez Radę Prezesów znajduje się w wersji angielskiej.