Przewodnik po tygodniowych skonsolidowanych sprawozdaniach finansowych Eurosystemu

• Podstawa prawna
• Terminy publikacji
• Standardy rachunkowości
• Zawartość sprawozdania

Tygodniowe sprawozdanie finansowe (dalej zwane „sprawozdaniem”) dostarcza opinii publicznej informacji o operacjach polityki pieniężnej, operacjach walutowych i inwestycjach prowadzonych przez Eurosystem.

Podstawa prawna sprawozdawczości

Zgodnie z art. 15 statutu ESBC skonsolidowane sprawozdanie finansowe Eurosystemu jest publikowane co tydzień. Sprawozdanie przedstawia aktywa i pasywa Eurosystemu, które wynikają z transakcji z osobami trzecimi, ujęte w księgach rachunkowych krajowych banków centralnych ze strefy euro i EBC. Należności i zobowiązania między bankami centralnymi z Eurosystemu (tzw. należności i zobowiązania w ramach Eurosystemu, np. salda w systemie TARGET2) znoszą się wzajemnie, więc nie są wykazywane w sprawozdaniu.

Format i treść sprawozdania są określone w wytycznych EBC w sprawie ram prawnych rachunkowości i sprawozdawczości finansowej w Europejskim Systemie Banków Centralnych (EBC/2016/34).

• EBC/2016/34
• EBC, ESBC i Eurosystem

Terminy publikacji

Zgodnie z ogólną zasadą sprawozdanie jest publikowane we wtorki o godz. 15.00 CET według stanu na poprzedzający piątek. Niektóre terminy publikacji odbiegają jednak od tej zasady. Dotyczy to np. pierwszego sprawozdania po zakończeniu kwartału oraz przypadków, gdy system TARGET2 jest zamknięty w okresie sporządzania sprawozdania. W osobnym komentarzu przedstawia się informacje o zmianach głównych pozycji bilansowych i danych łącznych (agregatów) oraz o innych zagadnieniach, jeśli takie wystąpią.

Wykaz terminów publikacji

Sprawozdanie jest dostępne we wszystkich językach urzędowych UE, natomiast towarzyszący mu komentarz – tylko po angielsku.

Standardy rachunkowości

Uwagi ogólne

Zasady rachunkowości i sprawozdawczości finansowej Eurosystemu są określone w wytycznych EBC/2016/34. Stosowanie zasad rachunkowości jest obowiązkowe w odniesieniu do wszystkich pozycji istotnych z punktu widzenia operacji Eurosystemu.

EBC/2016/34

Zasady wyceny bilansowej

Wycena aktywów i pasywów Eurosystemu w sprawozdaniu jest zgodna z wytycznymi EBC/2016/34.

Wycena aktywów i pasywów

Złoto, instrumenty walutowe i papiery wartościowe wycenia się na koniec każdego kwartału według bieżących kursów i cen rynkowych, z wyjątkiem papierów wartościowych sklasyfikowanych jako utrzymywane do terminu zapadalności, nierynkowych papierów wartościowych i papierów wartościowych utrzymywanych na potrzeby polityki pieniężnej, które ujmuje się według zamortyzowanego kosztu. Papiery wartościowe wyceniane według zamortyzowanego kosztu traktuje się jako osobny zasób i poddaje testowi na utratę wartości.

Podstawa wyceny

Papiery wartościowe, swapy procentowe, kontrakty futures, umowy forward na stopę procentową i pozostałe instrumenty na stopy procentowe (z wyjątkiem opcji wbudowanych w papiery wartościowe) wycenia się każdy osobno. Wyceny rezerw walutowych (w tym specjalnych praw ciągnienia) dokonuje się osobno dla każdej waluty.

Aktualizacja wyceny na koniec kwartału

Wynik netto aktualizacji wyceny na koniec kwartału wykazuje się osobno dla każdej pozycji bilansowej w sprawozdaniu publikowanym po zakończeniu każdego kwartału. W ciągu kwartału wszystkie operacje przeprowadzone przez Eurosystem ujmuje się po kursach i cenach transakcyjnych. Ta praktyka pozwala odbiorcom obserwować przebieg operacji Eurosystemu w ciągu kwartału według przepływów pieniężnych, natomiast na koniec kwartału pozycje bilansowe podlegające regularnej aktualizacji wyceny są wykazywane według wartości rynkowej dla odzwierciedlenia rzeczywistości gospodarczej.

Zasady ustalania wyniku finansowego

Niezrealizowane zyski z tytułu aktualizacji wyceny na koniec kwartału nie są wykazywane jako przychód, ale ujmowane bezpośrednio na koncie różnic z wyceny. Niezrealizowane straty przewyższające kwotę zysków z wyceny ujętą wcześniej na odpowiednim koncie różnic z wyceny wykazuje się na koniec roku w rachunku zysków i strat. Ujętych strat nie odwraca się w kolejnych latach przez pomniejszenie o nowe niezrealizowane zyski. Niezrealizowane straty z tytułu aktualizacji wyceny określonego papieru wartościowego, waluty obcej lub złota nie podlegają kompensacie z niezrealizowanymi zyskami z tytułu innych papierów wartościowych lub walut. Te zasady pozwalają ustalać wynik finansowy w sposób przejrzysty, a zarazem ostrożny.

Format bilansu

Krajowe banki centralne przekazują swoje dane bilansowe do EBC w formacie określonym w załączniku IV do wytycznych EBC/2016/34, w którym określono także strukturę poszczególnych pozycji bilansu. Spójność sprawozdań krajowych banków centralnych jest kluczowa dla konsolidacji danych. Poniżej przedstawiono szczegółowe informacje o zawartości i strukturze sprawozdania.

Zawartość sprawozdania

Informacje ogólne

Sprawozdanie przedstawia wszystkie aktywa i pasywa banków centralnych z Eurosystemu – w tym wszystkich oddziałów krajowych banków centralnych – wobec stron trzecich. Nie obejmuje aktywów i pasywów z tytułu inwestycji w spółkach zależnych i spółkach, których udziałowcami są krajowe banki centralne ze strefy euro. Należności i zobowiązania między bankami centralnymi z Eurosystemu (tzw. należności i zobowiązania w ramach Eurosystemu, np. salda w systemie TARGET2) znoszą się wzajemnie, więc nie są wykazywane w sprawozdaniu.

Struktura bilansu

W sprawozdaniu stosuje się podział na rezydentów i nierezydentów strefy euro, zgodnie z europejskimi i międzynarodowymi standardami statystycznymi. Pozycje dzieli się także na nominowane w walutach obcych i w euro. Ponadto salda wobec sektora finansowego (np. pozycja pasywów 3 Pozostałe zobowiązania wobec instytucji kredytowych strefy euro w euro) wykazuje się osobno od sald wobec sektora instytucji rządowych i samorządowych i pozostałych sektorów (np. pozycja pasywów 5 Zobowiązania wobec innych rezydentów strefy euro w euro).

Sprawozdanie przedstawia salda na koniec dnia sprawozdawczego oraz zmiany wobec poprzedniego tygodnia (wynikające z transakcji lub z aktualizacji wyceny na koniec kwartału). W bilansie wszystkie pozycje są wyrażone w milionach euro, natomiast w komentarzu – przeważnie w miliardach euro.

Komentarz do tygodniowego sprawozdania finansowego

Komentarz dotyczy przede wszystkim zmian, jakie nastąpiły od poprzedniego tygodnia w wyniku realizacji polityki pieniężnej oraz operacji walutowych. Ta część przedstawia odniesienia do głównych pozycji bilansowych uwzględnionych w komentarzu.

W pozycji Złoto i należności w złocie (pozycja aktywów 1) przedstawione są zasoby złota (jako kruszcu i w innej postaci) w posiadaniu banków centralnych z Eurosystemu według wartości rynkowej na koniec poprzedniego kwartału oraz wartość wszystkich transakcji (kupna i sprzedaży) rozliczonych od końca poprzedniego kwartału. Ta pozycja nie wlicza się do pozycji netto Eurosystemu w walutach obcych, natomiast jest częścią oficjalnych rezerw Eurosystemu. Akapit o niej zamieszcza się w komentarzu jedynie wtedy, kiedy w porównaniu z poprzednim tygodniem nastąpiła znaczna zmiana, na przykład w wyniku aktualizacji wyceny na koniec kwartału.

Pozycja netto Eurosystemu w walutach obcych (pozycje aktywów 2 i 3 minus pozycje pasywów 7, 8 i 9)^[1] obejmuje zasoby wynikające z wszystkich transakcji klientów i transakcji portfelowych w walutach obcych (w tym specjalne prawa ciągnienia – SDR) z rezydentami i nierezydentami strefy euro, a także z operacji zasilających w płynność w walutach obcych przeprowadzonych na rzecz rezydentów strefy euro. Ta kategoria obejmuje walutową część oficjalnych rezerw Eurosystemu, która służy przede wszystkim do wsparcia ewentualnych interwencji na rynku walutowym.

• Pozycja aktywów 2.1 Należności od MFW przedstawia należności państw członkowskich z tytułu kwot członkowskich w Międzynarodowym Funduszu Walutowym, zasobów SDR oraz udziału w programach MFW. Powiązana z nią jest pozycja pasywów 9 Odpowiednik specjalnych praw ciągnienia (SDR) przyznawanych przez MFW, przedstawiająca kwotę SDR przyznanych pierwotnie odpowiednim państwom członkowskim.
• Pozycja aktywów 2.2 Środki na rachunkach w bankach, inwestycje w papiery wartościowe, kredyty zagraniczne i inne aktywa zagraniczne obejmuje większość oficjalnych aktywów walutowych Eurosystemu, a składają się na nią głównie depozyty i inwestycje w papiery wartościowe z kontrahentami spoza strefy euro. Aktywa walutowe znajdujące się w strefie euro są przedstawione w pozycji aktywów 3 Należności od rezydentów strefy euro w walutach obcych.

Należności Eurosystemu od instytucji kredytowych netto (pozycja aktywów 5 minus pozycje pasywów 2.2, 2.3, 2.4, 2.5 oraz 4)^[2] przedstawiają wykorzystanie przez kontrahentów Eurosystemu jego operacji pożyczkowych zasilających w płynność pomniejszone o instrumenty absorbujące płynność.

Należności od instytucji kredytowych strefy euro w euro z tytułu operacji polityki pieniężnej (pozycja aktywów 5) dzielą się na sześć pozycji składowych i odzwierciedlają operacje kredytowe zasilające w płynność prowadzone przez Eurosystem w ramach polityki pieniężnej.

• Pozycja aktywów 5.1 Podstawowe operacje refinansujące odnosi się do zasilających w płynność regularnych operacji kredytowych otwartego rynku realizowanych przez Eurosystem w formie transakcji odwracalnych. Podstawowe operacje refinansujące są przeprowadzane w ramach cotygodniowych przetargów standardowych, a ich termin zapadalności wynosi zwykle jeden tydzień.
• Pozycja aktywów 5.2 Dłuższe operacje refinansujące obejmuje zasilające w płynność transakcje odwracalne przeprowadzane co miesiąc, których termin zapadalności wynosi zwykle trzy miesiące. Ponadto ta pozycja obejmuje niestandardowe środki polityki pieniężnej w postaci dodatkowych dłuższych operacji refinansujących w euro, których opis można znaleźć na stronie internetowej EBC w części o operacjach otwartego rynku.
• Pozycja aktywów 5.3 Odwracalne operacje dostrajające obejmuje operacje rynkowe, które są przeprowadzane dorywczo w celu zarządzania sytuacją płynnościową rynku oraz sterowania stopami procentowymi, zwłaszcza dla złagodzenia wpływu niespodziewanych wahań płynności na rynku na stopy procentowe.
• Pozycja aktywów 5.4 Odwracalne operacje strukturalne obejmuje zasilające w płynność odwracalne operacje otwartego rynku realizowane przez Eurosystem głównie w celu skorygowania strukturalnej pozycji płynnościowej sektora finansowego wobec Eurosystemu.
• Pozycja aktywów 5.5 Kredyt w banku centralnym to jeden z instrumentów kredytowo-depozytowych Eurosystemu, polegający na dostarczaniu kontrahentom przez krajowy bank centralny płynności overnight po ustalonej z góry stopie procentowej, z zabezpieczeniem w postaci aktywów kwalifikowanych.
• Pozycja aktywów 5.6 Kredyty związane ze zmianą wartości depozytu zabezpieczającego może powstać wskutek wzrostu wartości zabezpieczenia dotyczącego innych kredytów na rzecz kontrahentów. W takim wypadku banki centralne mogą zwrócić kontrahentowi nadmiar środków pieniężnych.

Należności Eurosystemu od instytucji kredytowych netto oblicza się, odejmując od pozycji aktywów 5 pozycje pasywów wymienione poniżej:

• Pozycja pasywów 2.2 Depozyt w banku centralnym na koniec dnia to jeden z instrumentów kredytowo-depozytowych Eurosystemu, polegający na przyjmowaniu od kontrahentów depozytów overnight po ustalonej z góry stopie procentowej. (Tę pozycję należy analizować w połączeniu z pozycją aktywów 5.5 Kredyt w banku centralnym. Pierwszy z tych instrumentów może służyć do krótkoterminowego lokowania nadmiaru płynności, a drugi – do pokrywania jej krótkoterminowego niedoboru).

• Pozycja pasywów 2.3 Depozyty terminowe odnosi się do instrumentu polityki pieniężnej stosowanego w celach dostrajających. Przyjmowanie takich depozytów służy do wchłaniania płynności z rynku lub przeciwdziałania zaburzeniom równowagi płynnościowej w ostatnim dniu okresu utrzymywania rezerwy.

• Pozycja pasywów 2.4 Odwracalne operacje dostrajające obejmuje nieregularne operacje otwartego rynku prowadzone przez Eurosystem głównie w celu wchłonięcia z rynku nieoczekiwanego napływu płynności. Jej odpowiednikiem po stronie aktywów jest pozycja 5.3 Odwracalne operacje dostrajające.

• Pozycja pasywów 2.5 Depozyty związane ze zmianą wartości depozytu zabezpieczającego obejmuje kwoty wynikające ze spadku wartości zabezpieczenia kredytu udzielonego kontrahentom. W takim wypadku Eurosystem może zażądać od kontrahentów dostarczenia dodatkowych środków pieniężnych lub innego zabezpieczenia. Odpowiednikiem tej pozycji po stronie aktywów jest pozycja 5.6 Kredyty związane ze zmianą wartości depozytu zabezpieczającego.

Pieniądz bazowy (baza monetarna) (pozycje pasywów 1, 2.1 i 2.2)^[3] jest sumą pozycji wymienionych poniżej:

• Pozycja pasywów 1 Banknoty w obiegu to wartość nominalna banknotów euro wprowadzonych do obiegu przez banki centralne z Eurosystemu.
• Pozycja pasywów 2.1 Rachunki bieżące (w tym rachunki rezerw obowiązkowych) obejmuje głównie środki związane z wymogiem utrzymywania przez instytucje kredytowe depozytów na rachunkach w krajowych bankach centralnych. System rezerwy obowiązkowej stosowany przez Eurosystem obejmuje zasadę uśredniania, zgodnie z którą instytucje kredytowe muszą spełniać wymóg utrzymywania określonej kwoty rezerwy w ujęciu średnim za dany okres rezerwowy.
• Pozycja pasywów 2.2 Depozyt w banku centralnym na koniec dnia (zob. wyżej).

Pozycja aktywów 7.1 Papiery wartościowe na potrzeby polityki pieniężnej to posiadane przez Eurosystem papiery wartościowe nabyte w ramach programów skupu aktywów na potrzeby polityki pieniężnej, przedstawiane w podziale na portfele. Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej EBC w części o programach skupu aktywów.

Wszystkie papiery wartościowe wykazane w pozycji aktywów 7.1 są wyceniane według zamortyzowanego kosztu, niezależnie od ich przeznaczenia. Raz w roku poddaje się je testowi na utratę wartości.

W części Inne kwestie mogą znaleźć się informacje o istotnych zmianach pozycji bilansowych sprawozdania, które nie są standardowo ujmowane w komentarzu.

Na przykład w tej części podano wyjaśnienie zmiany klasyfikacji księgowej, której celem było ujednolicenie sposobu ujawniania informacji o awaryjnym wsparciu płynnościowym (ELA) zapewnianym przez krajowe banki centralne z Eurosystemu instytucjom kredytowym w ich krajach. Jeśli takie operacje mają formę pożyczek zabezpieczonych, wykazuje się je w sprawozdaniu w pozycji aktywów 6 Pozostałe należności od instytucji kredytowych strefy euro w euro.