Δημοσιονομική και νομισματική πολιτική σε μια νομισματική ένωση

Η νομισματική και η δημοσιονομική πολιτική στηρίζουν την οικονομία με διαφορετικούς τρόπους

Η νομισματική και η δημοσιονομική πολιτική είναι δύο σημαντικά εργαλεία που βοηθούν να διατηρείται η οικονομία υγιής. Και οι δύο επηρεάζουν την οικονομία, αλλά με διαφορετικούς τρόπους.

Η νομισματική πολιτική αφορά τη διατήρηση της σταθερότητας των τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών που αγοράζουμε. Είναι καθήκον της κεντρικής τράπεζας να διασφαλίζει ότι ο πληθωρισμός – ο ρυθμός με τον οποίο το γενικό επίπεδο τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών μεταβάλλεται με την πάροδο του χρόνου – παραμένει χαμηλός, σταθερός και προβλέψιμος.

Η δημοσιονομική πολιτική αφορά τις οικονομικές αποφάσεις που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις. Οι κυβερνήσεις μπορούν να αποφασίσουν να δαπανήσουν χρήματα προκειμένου να παρέχουν δημόσιες υπηρεσίες, να στηρίξουν την οικονομία και να μειώσουν τις ανισότητες. Τα χρήματα αυτά συγκεντρώνονται με την είσπραξη φόρων ή με τον δανεισμό από τις χρηματοπιστωτικές αγορές.

Η αλληλεπίδραση νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής είναι σημαντική

Η νομισματική και η δημοσιονομική πολιτική λειτουργούν διαφορετικά. Ταυτόχρονα όμως αλληλεπιδρούν μεταξύ τους εφόσον η σταθερότητα των τιμών και μια ισορροπημένη οικονομία είναι οι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος. Όπως διαπιστώσαμε στη διάρκεια της πανδημίας, η σχέση αυτή είναι ιδιαίτερα ισχυρή σε περιόδους κρίσης. Η κρίση έπληξε την Ευρώπη σφοδρά και επηρέασε αρνητικά την οικονομία, όμως η νομισματική και η δημοσιονομική πολιτική μαζί βοήθησαν να βελτιωθεί η κατάσταση. Αυτή η κοινή προσέγγιση βοήθησε πολλούς ανθρώπους και επιχειρήσεις να τα βγάλουν πέρα στην κρίση. Αν οι δύο αυτές πολιτικές δεν είχαν συντονιστεί, η θετική επίδραση θα ήταν μικρότερη.

Η αλληλεπίδραση της νομισματικής και της δημοσιονομικής πολιτικής έχει σημασία για την ευρωστία της οικονομίας. Γι’ αυτό ακριβώς τη συμπεριλάβαμε στην επανεξέταση της στρατηγικής μας.

Μία νομισματική πολιτική, πολλές δημοσιονομικές πολιτικές

Η νομισματική και η δημοσιονομική πολιτική πρέπει να είναι στενά συντονισμένες για την ομαλή λειτουργία της οικονομίας. Αυτό δεν είναι πάντα εύκολο – ιδίως εφόσον στη ζώνη του ευρώ η μία λειτουργεί ανεξάρτητα από την άλλη. Η ΕΚΤ ασκεί ενιαία νομισματική πολιτική για τις 19 χώρες της ζώνης του ευρώ. Αλλά η εθνική κυβέρνηση καθεμιάς από αυτές τις χώρες εφαρμόζει τη δική της δημοσιονομική πολιτική. Υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για αυτόν τον διαχωρισμό. Το παρελθόν μάς έχει διδάξει ότι όταν οι κεντρικές τράπεζες βρίσκονται υπό τον πλήρη έλεγχο της κυβέρνησης, οι τιμές μπορεί να ξεφύγουν από κάθε έλεγχο.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν συμφωνήσει ορισμένες βασικές αρχές για να αποτρέψουν το ενδεχόμενο να ξανασυμβεί κάτι τέτοιο. Πρώτον, η ΕΚΤ είναι ανεξάρτητη. Οι κυβερνήσεις δεν μπορούν να πουν στην ΕΚΤ τι να κάνει. Δεύτερον, η ΕΚΤ δεν επιτρέπεται να δίνει χρήματα απευθείας στις κυβερνήσεις. Και τρίτον, οι κυβερνήσεις πρέπει να συμμορφώνονται με κοινούς κανόνες προκειμένου να θέτουν τις δαπάνες τους υπό έλεγχο.

Οι νέες προκλήσεις απαιτούν τον συντονισμό της νομισματικής και της δημοσιονομικής πολιτικής

Αυτές οι αρχές εξακολουθούν να έχουν σημασία και σήμερα. Όμως κατά την τελευταία δεκαετία διαπιστώθηκε ότι οι νέες προκλήσεις απαιτούν νέα μέτρα τόσο από τη νομισματική όσο και από τη δημοσιονομική πολιτική.

Οι μεγάλες αλλαγές στην κοινωνία μας έχουν αλλάξει τον τρόπο λειτουργίας της οικονομίας μας. Σε αυτές περιλαμβάνονται η παγκοσμιοποίηση και το γεγονός ότι οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν περισσότερο και αποταμιεύουν περισσότερο. Επιπλέον, η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 αποτέλεσε την αρχή μιας μακράς περιόδου οικονομικής αδυναμίας. Ο πληθωρισμός ήταν πολύ χαμηλός σε πολλές οικονομίες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της ζώνης του ευρώ.

Απαντώντας σε αυτές τις προκλήσεις, η ΕΚΤ μείωσε τα επιτόκια. Η ΕΚΤ ανέπτυξε επίσης νέα εργαλεία για να διατηρήσει τις τιμές σταθερές σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς. Όταν τα επιτόκια είναι πολύ χαμηλά, ακόμη και αρνητικά, οι κεντρικές τράπεζες διαθέτουν ελάχιστα περιθώρια περαιτέρω αντίδρασης για να στηρίξουν μια αδύναμη οικονομία.

Σε μια τέτοια κατάσταση, οι κρατικές δαπάνες αποτελούν ένα σημαντικότερο και ισχυρότερο εργαλείο. Μπορούν να βοηθήσουν να τονωθεί η οικονομία και να επαναφέρουν τον πληθωρισμό σε επίπεδο συμβατό με τον στόχο της κεντρικής τράπεζας. Οι κοινές προσπάθειες από τη νομισματική και τη δημοσιονομική πολιτική είναι ιδιαίτερα σημαντικές όταν η οικονομία βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο.

Εξαρτάται από την κατάσταση της οικονομίας

Η αλληλεπίδραση της νομισματικής και της δημοσιονομικής πολιτικής στο μέλλον εξαρτάται από την κατάσταση της οικονομίας. Όταν η οικονομία δεν έχει καλές επιδόσεις, και τα επιτόκια είναι ήδη πολύ χαμηλά, έχει νόημα η νομισματική και η δημοσιονομική πολιτική να συντονιστούν για να την τονώσουν. Όταν η οικονομία λειτουργεί ομαλά, ο συντονισμός τους δεν είναι τόσο αναγκαίος. Όταν φθάσει αυτή η ώρα, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να εργαστούν για να διασφαλίσουν ότι τα οικονομικά τους είναι σε καλή κατάσταση. Αυτό θα τις βοηθήσει να είναι έτοιμες για μελλοντικές προκλήσεις.